اتاق سرور؛ اجزا و استانداردهای جهانی در طراحی

اتاق سرور یک فضای مخصوص در یک ساختمان یا مرکز داده است که به طور اختصاصی برای نگهداری و مدیریت تجهیزات سرور و تجهیزات مرتبط با آن استفاده می‌شود.

این اتاقها عمدتاً برای حفظ امنیت، سرعت، و پایداری عملکرد سرورها طراحی شده‌اند. از تجهیزات موجود در اتاق سرور می‌توان به سرورها، سوییچ‌ها، راک‌ها، کابل‌ها، و سیستم‌های خنک‌کننده اشاره کرد.

اتاق سرورها معمولاً دارای سیستم‌های خنک‌کننده پیشرفته و دستگاه‌های کنترل دما هستند تا حرارت تجهیزات الکترونیکی کاهش یابد.

علاوه بر این، سیستم‌های ضد حریق و امنیتی نیز نصب می‌شوند تا محیط سرور از هر گونه خطری محافظت شود. اطلاعات حیاتی و حساس ذخیره شده در این اتاقها نیاز به حفاظت و امنیت بالا دارند.

اتاق سرورها به دلیل اهمیت بالای خدمات ذخیره‌سازی و پردازش داده، به‌طور معمول در مراکز داده‌ها یا ساختمان‌های مختص سرورها قرار می‌گیرند.

این اتاقها محیطی کنترل شده دارند و به صورت مستقیم به زیرساخت‌های شبکه و اینترنت متصل می‌شوند.

سرد کردن اتاق سرور

برای سرد کردن یک اتاق سرور و حفظ دمای مناسب در آن، رویکردهای مختلفی وجود دارد که می‌توان از آنها بهره‌مند شد:

• سیستم‌های خنک‌کننده:

استفاده از سیستم‌های خنک‌کننده هوا یا آب با توجه به نیاز و شرایط محیط.

نصب یک یا چند واحد کولر سانترال یا کولینگ تاور.

• مدیریت هوا:

ایجاد جریان هوای موثر در سراسر اتاق سرور با استفاده از دستگاه‌های تهویه مطبوع یا ورودی‌های هوا و خروجی‌های گرمایی.

استفاده از رک‌های تهویه دار برای جلوگیری از تجمع گرما در محل‌های خاص.

• مدیریت حرارت:

استفاده از سیستم‌های کنترل حرارت مانند رک‌های خنک‌کننده یا پنل‌های خنک‌کننده.

نصب دستگاه‌های تجهیزات حرارتی در محل‌هایی که گرمای زیادی تولید می‌کنند.

• سنسورها و کنترل:

استفاده از سنسورهای دما و رطوبت برای نظارت دقیق بر شرایط محیط.

اتصال به سیستم‌های کنترل اتوماتیک جهت تنظیم دما و رطوبت.

• عایق‌های حرارتی:

استفاده از عایق‌های حرارتی برای کاهش انتقال حرارت به اتاق سرور از سایر بخش‌های ساختمان.

• تهویه طبیعی:

استفاده از روش‌های تهویه طبیعی مانند ایجاد فضاهایی باز برای جریان هوای تازه.

• برنامه‌ریزی مناسب:

برنامه‌ریزی زمانبندی خاموش و روشن کردن سیستم‌های خنک‌کننده به نحوی که از انرژی بهینه استفاده شود.

با ترکیب این روش‌ها و تنظیمات، می‌توان بهترین شرایط خنک‌کنندگی را در اتاق سرور ایجاد کرد و از عملکرد بهینه تجهیزات الکترونیکی در آن اطمینان حاصل کرد.

اجزای یک اتاق سرور

اتاق سرور یک فضای مخصوص در یک ساختمان یا مرکز داده است که برای نگهداری تجهیزات سرور و ملزومات مرتبط به آن استفاده می‌شود. این اتاق‌ها معمولاً دارای اجزای زیر هستند:

1. سرورها: دستگاه‌های سخت‌افزاری که وظیفه پردازش و ارائه خدمات در شبکه را بر عهده دارند.
2. تجهیزات خنک‌کننده: از جمله کولرها، کولینگ تاورها، واحدهای تهویه مطبوع و سیستم‌های خنک‌کننده آب که برای حفظ دمای مناسب در اتاق سرور استفاده می‌شوند.
3. سیستم‌های نظارت و مدیریت: از جمله نرم‌افزارها و دستگاه‌هایی که شرایط محیطی، مصرف انرژی، و وضعیت تجهیزات را نظارت می‌کنند و اطلاعات مربوط به آن‌ها را ثبت می‌کنند.
4. تجهیزات برقی: از جمله UPS (نیروی پشتیبان ناپایدار)، PDUs (واحدهای توزیع برق)، ژنراتورهای برق اضطراری و دیگر تجهیزات مرتبط که تأمین برق پایدار و بی‌انقطا را فراهم می‌کنند.
5. سیستم‌های امنیتی: از جمله دوربین‌های مداربسته، دستگاه‌های کنترل دسترسی، سیستم‌های ضد سرقت، و دیگر تجهیزات امنیتی جهت حفاظت از اطلاعات و تجهیزات در اتاق سرور.
6. تجهیزات شبکه: از جمله سوئیچ‌ها، روترها، کابل‌ها و دیگر اجزای مرتبط با ارتباطات شبکه داخل اتاق سرور.
7. سیستم‌های ضد تحریق: از جمله سیستم‌های خاموش‌ساز آتش مانند FM-200 که در صورت بروز حریق، ایمنی تجهیزات را حفظ می‌کنند.
8. لوازم اداری و رک‌ها: برای قرار دادن و نصب سرورها و تجهیزات دیگر به صورت سازمان‌یافته.
9. تجهیزات مدیریت کابل: جهت نظم دادن به کابل‌ها و جلوگیری از تداخل و مشکلات مرتبط با آن.
10. سیستم‌های آنتی‌آلودگی: برای حفظ تمیزی هوا و جلوگیری از ورود گرد و غبار به داخل اتاق سرور.

این اجزا با همکاری و بهینه‌سازی، یک محیط کارآمد و ایمن برای میزبانی تجهیزات IT در اتاق سرور ایجاد می‌کنند.

اتاق سرورهای مدرن

اتاق‌های سرور امروزی به فضاهای بسیار مهندسی شده تبدیل شده‌اند که برای نیازهای ویژه زیرساخت IT شرکت‌های بزرگ بهینه‌سازی شده‌اند. اتاق‌های سرور مدرن به هدف فراهم کردن تأمین انرژی، خنک‌کنندگی، امنیت و نظارت بر زیرساخت‌ها با یک فوت‌پرینت کارآمد می‌پردازند.

یک اولویت اساسی حفظ شرایط محیطی بهینه است. سیستم‌های خنک‌کننده پیشرفته از سیستم‌های نظارتی حدفاصل گرم/سرد برای کنترل جریان هوا استفاده می‌کنند.

واحدهای خنک‌کننده با ظرفیت متغیر می‌توانند با تغییر بار حرارتی تنظیم شوند. واحدهای تهویه مطبوع/تهویه گرم با سیستم‌های آب‌سرد جلوی خطر اضمحلال جلویی را می‌گیرند.

اتاق‌های مدرن همچنین مناطق تهویه مطبوع را که در حال خدمت به تجهیزات IT هستند، از مناطق اداری جدا می‌کنند تا با تداخلات جلوی آیند.

زیرساخت انرژی از واحدهای UPS تکراری، واحدهای توزیع برق (PDUs) و دو مسیر تغذیه استفاده می‌کند تا حداکثر بهره‌وری را فراهم کند. سیستم‌های نظارتی میزان مصرف برق در سطح PDUs و مدارها را ردگیری می‌کنند.

ژنراتورهای اضطراری به عنوان یک فعل ایمن در طی قطعی‌های طولانی عمل می‌کنند. سیستم‌های پاشش آتش به روز و حساس مانند FM-200 از دارایی‌های IT حفاظت می‌کنند و در عین حال برای الکترونیک ایمن هستند.

تدابیر امنیتی فیزیکی شامل کنترل دسترسی چند‌عاملی، نظارت تصویری و در برخی موارد تله‌کابین در نقاط ورودی می‌شود. بسیاری از امکانات از خواننده‌های کارت، اسکنرهای بیومتریک و کارکنان امنیتی استفاده می‌کنند.

مدیریت دقیق کابل و عدم وجود پنجره‌ها، لوله‌های آب و سایر خطرات ویژگی‌های منحصر به فرد منطقه داخلی کنترل‌شده را مشخص می‌کنند.

نرم‌افزارهای نظارت و مدیریت زیرساخت مرکز داده (DCIM) به صورت مرکزی شرایط محیطی، مصرف برق، معیارهای سلامت تجهیزات، لاگ‌های دسترسی و فیدهای تصویر را پیگیری می‌کنند. این امکانات اداره فعال و پاسخ سریع به حوادث را ممکن می‌سازد. با طراحی‌های بسیار مهندسی شده و نظارت گسترده، اتاق‌های سرور امروزی امکان انعطاف‌پذیری، زمان‌بندی و امنیت بالای زیرساخت IT شرکت‌های بزرگ را فراهم می‌کنند.

کاربردهای یک اتاق سرور

در زیر تعدادی از موارد استفاده رایج و برنامه‌های اتاق‌های سرور آورده شده‌اند:

 

• میزبانی سرورهای IT شرکتی:

ذخیره سازی سرورهای حیاتی برای پایگاه‌های داده، برنامه‌ها، ایمیل، وب‌سایت‌ها، سیستم‌های ERP، و به اشتراک‌گذاری فایل و غیره.

• زیرساخت شبکه:

عمل به عنوان نقطه همگرای تجهیزات شبکه LAN/WAN مانند روترها، سوئیچ‌ها، فایروال‌ها.

• هسته مرکز داده:

عمل به عنوان هسته مرکز داده با سرورهای متمرکز.

• هاستینگ وب:

ارائه سرورهای مدیریت شده برای میزبانی وب‌سایت‌ها و برنامه‌های وب مشتریان.

• زیرساخت ابر:

پشتیبانی از رک‌های سرور برای ارائه خدمات ابری.

• محاسبات تحقیقاتی:

میزبانی خوشه‌های محاسبات با عملکرد بالا برای مؤسسات تحقیقاتی.

• مراکز تماس:

اجرای سرورها برای مسیریابی و ضبط در مراکز تماس.

• پردازش ویدیو:

میزبانی سرورها برای پردازش و پخش محتوای ویدیو.

• میزبانی برنامه:

ارائه زیرساخت مدیریت شده برای برنامه‌های مشتری.

• بازیابی از فاجعه:

عمل به عنوان یک امکان فاجعه برای پشتیبان‌گیری از سرورها و داده‌ها.

• تحلیل داده‌های بزرگ:

ارائه دیتاها و سرورهای تحلیل برای برنامه‌های BI.

• شبکه منطقه ذخیره سازی:

ذخیره‌سازی SANهای شرکتی برای ذخیره‌سازی یکپارچه.

• تجارت بورسی با فرکانس بالا:

میزبانی سرورهای معاملاتی که نیاز به تاخیر پایین دارند.

• دفاتر از راه دور:

پشتیبانی از زیرساخت IT برای دفاتر فرعی.

طبیعت حیاتی این زیرساخت ها، محیط اتاق‌های سرور را به یک محیط مقاوم، امن و مدیریت شده تبدیل می‌کند. زیرساخت باید با نیاز و فشار کاری مرتبط با هر کاربرد همخوانی داشته باشد.

استانداردهایی که در یک اتاق سرور باید رعایت شوند

استانداردهای امنیتی:

• ANSI/TIA-942: استانداردی برای طراحی و اجرای مراکز داده که در آن به مسائلی از جمله امنیت فیزیکی و منطقی، کنترل دسترسی و نظارت اشاره شده است.
• ISO/IEC 27001: ستاندارد مدیریت امنیت اطلاعات که مرتبط با حفاظت اطلاعات و امنیت سیستم‌های IT در محیط‌های مختلف است.

استانداردهای تهویه و خنک‌کنندگی:

• ASHRAE TC 9.9: استانداردی که به بررسی شرایط تهویه و خنک‌کنندگی در مراکز داده می‌پردازد و راهنمایی برای مدیریت دما و رطوبت فراهم می‌کند.
• استانداردهای برق و UPS:
• IEEE 1547: برای اتصال به شبکه برق و تأمین برق پایدار.
• ISO 50001: استاندارد مدیریت انرژی که به بهینه‌سازی مصرف انرژی در محیط‌های IT می‌پردازد.

استانداردهای شبکه:

• ISO/IEC 11801: برای استانداردسازی سیستم‌های کابل‌کشی در مراکز داده و اتاق‌های سرور.
• TIA-568: استاندارد شبکه و کابل‌کشی برای سیستم‌های مخابراتی و داده.
• استانداردهای مدیریت کابل و سیم‌کشی:
• ANSI/TIA-606-B: استانداردی برای مدیریت سیم‌کشی و کابل‌ها در ساختمان‌ها و اتاق‌های سرور.

استانداردهای ایمنی:

• NFPA 75: استانداردی که به ایمنی آتش نشانی در محیط‌های IT می‌پردازد.
• استانداردهای مدیریت زیرساخت:
• ISO/IEC 20000: استاندارد مدیریت خدمات IT که به بهینه‌سازی فرآیندها و زیرساخت‌ها می‌پردازد.
• ITIL (Information Technology Infrastructure Library):  یک چارچوب مفهومی برای مدیریت سرویس IT.

رعایت این استانداردها در طراحی و مدیریت یک اتاق سرور، به افزایش امنیت، بهینه‌سازی مصرف انرژی، مدیریت بهتر منابع و ارتقاء کیفیت خدمات کمک می‌کند.

جمع بندی

اتاق‌های سرور به عنوان ستون اساسی و اندوخته‌ای از زیرساخت IT در هر سازمانی ایفای نقش می‌کنند. این اتاق‌ها با ترکیب متداول اجزا، استانداردهای امنیتی، خنک‌کننده‌های پیشرفته، و امکانات مدیریتی منحصر به فرد، محیطی امن، پایدار، و با کارآیی بالا ایجاد می‌کنند.

از مدیران سرور تا مهندسان IT و افراد مسئول امنیت، همه در این محیط برای حفظ امانت داده‌ها، ارتقاء عملکرد، و تضمین بهره‌وری سیستم‌ها به یکدیگر همکاری می‌کنند.

همین تعامل و هماهنگی میان اجزا و استانداردها، موجب ایجاد یک پایگاه قوی برای مدیریت موثر و ارتقاء پایداری فرآیندهای IT می‌شود.

از این رو، اهمیت اتاق‌های سرور به عنوان مرکز حیاتی ارتباطات و اطلاعات در دنیای دیجیتال هر روز بیشتر درآمیخته و نقش بی‌قیاسی در استمراری و امنیت سیستم‌های IT دارند.